دامنۀ سنی: 2 سال ۶ ماه تا ۷ سال و ۳ ماه

انطباق و هنجاریابی در ایران: هیربد، قلمزن و عابدی (۱۳۹۴) ناشر: موسسه تحقیقات علوم رفتاری – شناختی سینا

هدف: مقیاس هوشی وکسلر برای کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی (WPPSI-III) را می‌توان برای اهداف زیر به کار برد:

• شناسایی استعداد فکری و نقاط قوت و ضعف شناختی کودکان
• مشخص کردن عملکرد کلی توانایی‌های شناختی کودکان
• کمک به تصمیم‌گیری در مورد برنامه های توسعۀ درمان
• تصمیم‌گیری در مورد جایگذاری کودکان در محیط‌های بالینی و آموزشی

ارائۀ اطلاعات بالینی به منظور سنجش و پژوهشهای عصب-روان‌شناختی

زمان لازم برای اجرای WPPSI

• ۲ سال و ۶ ماه تا ۳ سال و ۱۱ ماه: ۳۰ الی ۴۵ دقیقه
• ۴ تا ۷ سال و سه ماه: ۴۵ تا ۶۰ دقیقه

هنجاریابی WPPSI-III در ایران

مقیاس هوشی وکسلر برای کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی-نسخۀ سوم (WPPSI-III) در ایران توسط هیربد، قلمزن و عابدی (۱۳۹۴) به‌عنوان یک ابزار بالینی که به صورت انفرادی اجرا می شود برای آزمون هوش کودکان ۲ سال و ۶ ماهه تا ۷ سال و سه‌ماهه ترجمه و انطباق یابی شده است. این ابزار اندازه‌گیری نوآورانه از رشد شناختی کودکان پیش‌دبستانی و خردسالان، ریشه در نظریات و پژوهش‌های معاصر دارد. نسخۀ اولیۀ این آزمون در سال ۱۹۶۷ توسط دیوید وکسلر طراحی شده است. از زمان ارائۀ اولیۀ این آزمون چندین بار تجدیدنظر شده است که تا به حال ویرایش سوم آن در ایران هنجاری یابی شده است؛ نسخه اخیر آن یعنی ویرایش چهارم آن هنوز ترجمه و انطباق یابی نشده است. این آزمون تأکید زیادی بر ویژگی‌های کودک پسند، ازلحاظ رشدی متناسب با کودک دارد و شامل تکالیف سرعت پردازش، خرده آزمون‌های حافظۀ کاری و ساختار عاملی گسترش یافته است. پیشرفت‌های گسترده برای بهره‌مندی از کودکان و آزمونگرها در نظر گرفته شده است.

خرده آزمون‌های WPPSI-III

مقیاس WPPSI-III از ۱۴ خرده آزمون تشکیل شده است. در جدول ۱ خلاصه‌ای از خرده آزمون‌ها ارائه شده است.

خرده آزمون	توضیح
طراحی مکعب	کودک ابتدا یک الگوی ساختنی یا شکلی از کتاب تصویر را مشاهده می‌کند و سپس در یک محدودۀ زمانی خاص با استفاده از مکعب‌های یک یا دو رنگی طرح را از نو می‌سازد.
اطلاعات	برای سؤال‌های تصویری، کودک با انتخاب یک تصویر از بین چهار تصویر به سؤال پاسخ می‌دهد. برای سؤال‌های کلامی کودک به سؤال‌هایی پاسخ می‌دهد که گسترۀ وسیعی از عناوین اطلاعات عمومی را می‌سنجند.
استدلال ماتریسی	کودک به ماتریس ناقصی نگاه می‌کند و از بین ۴ یا ۵ گزینه، قسمت حذف‌شده را انتخاب می‌کند.
واژگان	برای سؤال‌های تصویری، کودک نام تصاویر نمایش داده‌شده در کتاب تصویر را ذکر می‌کند. برای سؤال‌های کلامی کودک برای واژه‌هایی که آزمونگر با صدای بلند آن‌ها را می‌خواند تعاریف مناسب ارائه می‌کند.
مفاهیم تصویری	۲ یا ۳ ردیف تصویر در اختیار کودک قرار داده می‌شود و او از هر ردیف یک تصویر را انتخاب می‌کند تا گروهی از تصاویر دارای خصوصیات مشترک را شکل بدهد.
جستجوی نماد	کودک یک گروه جستجو را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که آیا نماد گروه‌های جستجو هماهنگی دارد یا نه.
استدلال لغت	از کودک خواسته می‌شود تا مفهوم معمول و رایج توصیف‌شده در مجموعه‌ای از کلیدهای راهنما خاص را شناسایی کند.
رمزگردانی	کودک نمادهای هماهنگ با اشکال هندسی ساده را کپی می‌کند. کودک با استفاده از کلید، هر نماد را در شکل مطابق آن ترسیم می‌کند.
درک مطلب	کودک با توجه به فهم خود از اصول کلی و موقعیت‌های اجتماعی به سؤالات پاسخ می‌دهد.
تکمیل تصویر	کودک تصویری را می‌بیند و سپس به قسمت حذف‌شده اشاره می‌کند و یا نام ن را ذکر می‌کند.
شباهت‌ها	آزمونگر از روی جمله ناقصی که شامل دو مفهوم برخوردار از ویژگی‌های مشترک است، روخوانی می‌کند. از کودک خواسته می‌شود با ارائۀ پاسخی نمایانگر ویژگی‌های مشترک جمله را کامل کند.
درک و فهم لغت	کودک به گروهی شامل ۴ تصویر نگاه می‌کند و به تصویری که آزمونگر نام آن را با صدای بلند ذکر کرده، اشاره می‌کند.
الحاق قطعات	تکه‌هایی از پازل با ترتیبی استاندارد در اختیار کودک قرار داده می‌شود و او در ظرف مدت ۹۰ ثانیه برای تشکیل یک پازل درست و کامل قطعات را در کنار هم قرار می‌دهد.
نام‌گذاری تصاویر	کودک نام تصاویر نمایش داده‌شده در کتاب تصویر را ذکر می‌کند.

همانند ویرایش‌های قبلی مقیاس وکسلر، WPPSI-III نیز نمرات هوش کلامی (VIQ)، هوش عملی (PIQ) و هوش کل (FSIQ) را به دست می‌دهد. علاوه بر این، ضریب سرعت پردازش (معروف به شاخص سرعت پردازش (PSQ) را می‌توان برای کودکان سنین ۴ تا ۷ سال و ۳ ماه و ترکیب کلی زبان (GLC) را برای کودکان هر دو گروه سنی محاسبه کرد.

چارچوب آزمون

چهارچوب WPPSI-III برای انعکاس نظریه‌های رشدی رایج و شیوۀ ارزیابی ذهنی کودکان، به‌ویژه رشد در کودکان خردسال به‌روز شده است. همچنین به‌منظور درک بهتر تغییرات رشد شناختی و ادراکی کودکان، سنین دو سال و ۶ ماه تا ۳ سال و ۱۱ ماه و همچنین چهار سال تا ۷ سال و ۳ ماه به مجموعه خرده آزمون‌های متفاوت تقسیم شده است. برای مشاهدۀ تصویر گرافیکی مربوط به چهارچوب آزمون WPPSI-III برای دو گروه سنی به شکل ۱ و ۲ مراجعه کنید.

شکل ۱- سنین ۲ سال و ۶ ماه تا ۳ سال و ۱۱ ماه

خرده آزمون‌های اصلی	مقیاس کلامی: (۱) درک و فهم لغت (۲) اطلاعات   مقیاس عملی: (۱) طراحی مکعب (۲) الحاق قطعات
خرده آزمون تکمیلی	نام‌گذاری تصویر

شکل ۲- سنین ۴ سال تا ۷ سال و ۳ ماه

خرده آزمون‌های اصلی	مقیاس کلامی: اطلاعات واژگان استدلال لغت   مقیاس عملی: طراحی مکعب استدلال ماتریسی مفاهیم تصویری رمزگردانی
خرده آزمون‌های تکمیلی	جستجوی نماددرک مطلب تکمیل تصاویر شباهت‌ها الحاق قطعات
خرده آزمون‌های اختیاری	درک و فهم  لغتنام‌گذاری تصویر

اصطلاحات تخصصی خرده آزمون‌ها

خرده آزمون‌ها به سه گروه اصلی، تکمیلی و اختیاری تقسیم می‌شوند. در اکثر موارد از خرده آزمون‌های اصلی برای به دست آوردن نمرۀ هوش کلامی، هوش عملی و نمرۀ هوش کل استفاده می‌شود. اگرچه نمرات خرده آزمون‌های اصلی ازلحاظ بالینی معتبر و معنادارند ولی بر اجرای خرده آزمون‌های تکمیلی گزینشی، بیشتر تأکید می‌شود. خرده آزمون‌های تکمیلی نمونۀ وسیعی از عملکرد ذهنی شناختی را به دست می‌دهند و بر این اساس آزمونگر می‌تواند سرعت پردازش مربوط به گروه سنی بزرگ‌تر و نمرۀ کلی زبان گروه سنی کوچک‌تر را محاسبه کند. از خرده آزمون‌های تکمیلی می‌توان به‌جای خرده آزمون‌های اصلی استفاده کرد.

نمرۀ کلی زبان که برای کودکان بزرگ‌تر اختیاری است، بر نمرات نام‌گذاری تصویر و درک و فهم لغت متکی است. این خرده آزمون‌ها را نمی‌توان جایگزین هیچ‌یک از خرده آزمون‌های کلامی اصلی در این گروه سنی کرد. طبقه‌بندی خرده آزمون‌ها به‌عنوان خرده آزمون اصلی، تکمیلی یا اختیاری برای گروه‌های سنی مختلف متفاوت است. برای مثال، خرده آزمون درک و فهم لغت برای کودکان سنین ۲ سال و ۶ ماه تا ۳ سال و ۱۱ ماه خرده آزمونی اصلی محسوب می‌شود، اما برای کودکان سنین ۴ سال تا ۷ سال و ۳ ماه خرده آزمونی اختیاری است.

سنین ۲ سال و ۶ ماه تا ۳ سال و ۱۱ ماه

برای کودکان سنین ۲ سال و ۶ ماه تا ۳ سال و ۱۱ ماه، چهار خرده آزمون‌ اصلی وجود دارد. خرده آزمون‌های درک و فهم لغت و اطلاعات ازجمله خرده آزمون‌های کلامی اصلی و خرده آزمون‌های طراحی مکعب و الحاق قطعه‌ها از خرده آزمون‌های عملی اصلی هستند.

خرده آزمون نام‌گذاری تصویر، برای این گروه سنی، خرده آزمون کلامی تکمیلی به شمار می‌آید و امکان دارد به‌عنوان جایگزین درک و فهم لغت یا برای احتساب نمرۀ زبان کلی به کار گرفته شود. چهار نمرۀ کامل قابل حصول برای این گروه سنی عبارت‌اند از: هوش کلامی (VIQ)، هوش عملی (PIQ) هوش کل (FSIQ) و نمرۀ کلی زبان (GLC).

سنین ۴ سال تا ۷ سال و ۳ ماه

برای کودکان سنین ۴سال تا ۷ سال و ۳ ماه هفت خرده آزمون اصلی وجود دارد که عبارت‌اند از: سه خرده آزمون کلامی، سه خرده آزمون عملی و یک خرده آزمون سرعت پردازش. خرده آزمون‌های کلامی اصلی عبارت‌اند از: خرده آزمون‌های اطلاعات، واژگان و استدلال لغت. خرده آزمون‌های عملی اصلی عبارت‌اند از: خرده آزمون‌های طراحی مکعب، استدلال ماتریسی و مفاهیم تصویری. برای انعکاس سهم و تأثیر سرعت پردازش در هوش، ماتریسی و مفاهیم تصویری. برای انعکاس سهم و تأثیر سرعت پردازش در هوش، رمزگردانی به‌عنوان خرده آزمون سرعت پردازش مدنظر قرار می‌گیرد. خرده آزمون‌های کلامی تکمیلی عبارت‌اند از: خرده آزمون‌های درک مطلب و شباهت‌ها و خرده آزمون‌های عملی تکمیلی عبارت‌اند از: تکمیل تصویر و الحاق قطعه‌ها. جستجوی نماد به‌عنوان آزمون سرعت پردازش تکمیلی مدنظر قرار می‌گیرد. خرده آزمون‌های درک و فهم لغت و نام‌گذاری تصویر برای این گروه سنی، خرده آزمون‌های کلامی اختیاری هستند و نباید جایگزین خرده آزمون‌های کلامی اصلی شوند. پنج نمرۀ کل موجود و قابل حصول برای این گروه سنی عبارت‌اند از: هوش کلامی (VIQ)، هوش عملی (PIQ)، ضریب سرعت پردازش (PSQ)، هوش کل (FSIQ) و نمرۀ کلی زبان (GLC).

کاربردهای WPPSI–III

از مقیاس WPPSI-III می‌توان به‌عنوان ابزاری روانی- آموزشی برای سنجش جامع و فراگیر عملکرد شناختی کودکان استفاده کرد. همچنین می‌توان از این مقیاس به‌عنوان بخشی از سنجش معطوف به تشخیص استعداد ذهنی، تاخیرات رشد شناختی و عقب‌ماندگی ذهنی بهره گرفت و از نتایج آن به‌عنوان راهنمایی برای جایگزینی تصمیمات در برنامه‌های بالینی و یا برنامه‌های مربوط به مدرسه اشاره کرد.

علاوه بر این، WPPSI-III با نسخۀ دوم آزمون پیشرفت فردی وکسلر ارتباط پیدا می‌کند که این آزمون معیاری جامع و فراگیر برای پیشرفت تحصیلی کودکان و بزرگ‌سالان است. این ارتباط در زمینۀ توانایی شناختی و پیشرفت تحصیلی کودکان کم‌سن‌وسال اطلاعاتی ارائه می‌دهد. در محیط مدرسه برای پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی در آینده، به‌طور گسترده از آزمون‌های عملکرد ذهنی استفاده می‌شود. WPPSI-III به این شیوه برای اهداف مداخله‌ای آموزشی نظیر جایگزینی در برنامه‌های شناخت افراد استثنایی با برنامه‌های تشخیص ناتوانی‌های یادگیری یا تاخیرات شناختی اطلاعات ارزشمندی را به دست می‌دهد.

سیستم سنجش رفتار انطباقی- نسخۀ دوم را می‌توان با هدف افزایش میزان کارایی بالینی به همراه WPPSI-III به کار برد. این ترکیب در زمینۀ عملکرد شناختی و انطباقی موردنیاز برای تشخیص درست عقب‌ماندگی ذهنی اطلاعاتی ارائه می‌دهد.

در پایان می‌توان از اهداف تحقیقاتی WPPSI-III استفاده کرد. ارزیابی توانایی‌های شناختی در زمینۀ نحوۀ اکتساب و عرضۀ عملکردهای مهم ذهنی توسط کودکان کم‌سن‌وسال، دانش و آگاهی بسیاری را به همراه دارد. برای مثال محققان می‌توانند برای بررسی تغییرپذیری اثربخشی مداخلات مدرسه محور با توجه به توانایی شناختی کودک یا برای تعیین تأثیرات جراحت مغزی آسیب‌زا بر کارکرد شناختی از WPPSI-III استفاده کنند.

برای درک بهتر رشد شناختی در طول سال‌های بحرانی رشد، دامنه‌ی سنی WPPSI-III به دو گروه تقسیم‌بندی شده است. کودکان بین ۲ سال و ۶ ماه تا ۳ سال و ۱۱ ماه در تعداد کمی خرده آزمون نیازمند حداقل بیان کلامی شرکت می‌کنند که این امر میزان تأثیرات گیج‌کنندۀ احتمالی مدت‌زمان محدود توجه و رشد زبان بر عملکرد را کاهش می‌دهد. کودکان سنین ۴ تا ۷ سال و ۳ ماه در خرده آزمون‌های بیشتری شرکت می‌کنند که تعدادی از این خرده آزمون‌ها نیازمند بیان کلامی و مهارت‌های مدادی (نوشتاری) است.

اگرچه برای کودکان ۲ سال و ۶ ماه تا ۳ سال و ۱۱ ماه آزمون WPPSI-III متشکل از ۵ خرده آزمون و برای کودکان ۴ سال تا ۷ سال و ۳ ماه این تعداد بالغ ‌بر ۱۴ خرده آزمون است، به‌منظور احتساب هوش کلامی، هوش عملی و هوش کل برای کودکان کم سن و سال باید تنها ۴ خرده آزمون اصلی و برای کودکان بزرگ‌تر ۷ خرده آزمون اصلی به اجرا دربیاید. امکان دارد متخصصان به دلایل عملی یا بالینی ۷ خرده آزمون اضافی را هم به اجرا درآورند. برای مثال، امکان دارد برای کودک دچار تأخیر در رشد حرکتی، خرده آزمون تکمیل تصویر جایگزین خرده آزمون طراحی مکعب شود. نمرات کل (یعنی هوش کلامی، هوش عملی، سرعت پردازش، هوش کل و نمرۀ کلی زبان) باید همیشه حاصل به‌کارگیری خرده آزمون‌های مناسب سن، یا جایگزین‌های مجاز آن خرده آزمون‌ها باشند. برای تسهیل تفسیر نمرات، برای هر خرده آزمون هنجارهای فردی مشخص می‌شوند.

آزمودن کودکان نزدیک به پایان دامنۀ سنی

دامنه‌های سنی WPPSI-III و مقیاس هوشی وکسلر برای کودکان – ویرایش سوم، برای کودکان سنین ۶ تا ۷ سال و ۳ ماه باهم تداخل دارند. آزمونگر می‌تواند برای تعیین معیار مناسب یک کودک مابین این سنین دست به انتخاب بزند. برای کودکان مشکوک به میزان توانایی شناختی کمتر از حد متوسط، به دلیل سطح پایین WPPSI-III، در این دامنۀ سنی باید از این مقیاس استفاده شود. برای کودکان کم مهارت در زبان، دچار نواقص زبانی یا مشکلات بیانی و کلامی باید به‌منظور کاهش میزان تأثیرات گیج‌کنندۀ زبان یا بیان کلامی بر نمرات کل از WPPSI-III استفاده شود، اما برای کودکان بسیار توانمند بایستی از WISC-III یا نسخه‌های بالاتر استفاده شود؛ چراکه این مقیاس از سطح بالایی برخوردار است. برای کودکان متوسط ازلحاظ توانایی انتخاب بین WPPSI-III و WISC-III به قضاوت بالینی متخصصان امر روانشناسی و آموزش نیاز است. مقیاس WISC-III برای محاسبۀ هوش کل، اجرای ۱۰ خرده آزمون را ایجاب می‌کند، درحالی‌که مقیاس WPPSI-III اجرای ۷ خرده آزمون را الزامی می‌کند. برای کودکانی که در زمینۀ کامل کردن سنجش طولانی‌مدت مشکل‌دارند از مقیاس WPPSI-III استفاده می‌شود. دلایل ارجاع، آشنایی با آزمون‌ها و آگاهی از ویژگی‌های کودک (برای مثال، توانایی‌های کلامی، فراخنای توجه) ازجمله مواردی هستند که باید به آن‌ها توجه شود. برای کودکان ۲ سال و ۶ ماه تا ۳ سال و ۱۱ ماه مقیاس بیلی برای رشد کودکان، نسخۀ دوم (BSID-II) – با مقیاس WPPSI-III تداخل و همپوشی دارد. هر دو ابزار سطح عملکرد فعلی کودک را ارزیابی می‌کنند، اما هدف هرکدام از آن‌ها متفاوت است. BSID-II برای ارزیابی رشد کودکان در حوزه‌های شناختی، حرکتی و رفتاری (و به‌عبارت‌دیگر بررسی این نکته که آیا کودک در مراحل مختلف رشد مهارت‌های گوناگونی دارد) طراحی شده است، درحالی‌که WPPSI-III در اصل کیفیت مهارت‌های شناختی کودک در مقایسه با مهارت‌های کودکان هم‌سن‌وسال او را ارزیابی می‌کند، اما مقیاس ذهنی و روانی BSID-II شامل تکالیفی است که کارکردهای مشابه کارکردهای WPPSI-III را ارزیابی می‌کند. برای کودکان کم سن و سال مشکوک به میزان توانایی کمتر از حد متوسط بایستی مقیاس روانی BSID-II مدنظر قرار گیرد. برعکس برای کودکان برخوردار از میزان توانایی بالا بایستی از مقیاس WPPSI-III استفاده شود. هدف آزمون و نیازهای کودک خاص بایستی بر تصمیم‌گیری مربوط به استفاده از BSID-II یا WPPSI-III تأثیر داشته باشد و آن را هدایت کند.

آزمودن کودکان دارای نیازهای خاص

اغلب کودکان دارای نیازهای خاص که نواقص و اختلالات زبانی یا جسمی دارند، برای ارزیابی روانی ارجاع داده می‌شوند. در مورد چنین کودکانی نکتۀ مهم این است که عملکرد ضعیف در آزمون شناختی به توانایی ذهنی پایین نسبت داده نشود. چراکه در حقیقت این مورد مربوط به ناتوانی‌های حسی یا حرکتی است. بسته به ماهیت معلولیت و ناتوانی و نوع آزمون اجرایی، امکان دارد عملکرد کودک به نمراتی منجر شود که در صورت اجرای استاندارد آزمون، ظرفیت و توانایی ذهنی کودک را کم‌اهمیت جلوه دهد. برای مثال، کودک مبتلابه نقص حرکتی شدید به‌احتمال‌زیاد در تعدادی از خرده آزمون‌های عملی WPPSI-III که برای انجام مواد آن‌ها در یک محدودۀ زمانی به توانایی‌های حرکتی سطح بالا و عالی نیاز دارد، نمرات پایینی را کسب می‌کند. به همین نحو، کودک دچار نواقص شنیداری، زبانی یا گفتاری بیانی در خرده آزمون‌های کلامی نقص و کاستی دارد. اگرچه این مقاله قصد ندارد برای آزمودن کودکان دچار نواقص جسمی رهنمودهایی را ارائه دهد، این پیشنهاد‌ها می‌تواند در امر ارزیابی توانایی‌های این کودکانی کارآمد و مفید واقع شود.

پیش از آزمودن یک کودک دچار نقص جسمی یا زبانی با محدودیت‌های او و شیوۀ مطلوب ارتباط و تمامی مواردی که ممکن است انحراف از رویه‌های استاندارد را ایجاب کند، آشنایی پیدا کنید. برای سنجش یک کودک دارای نیازهای خاص با لزوم به حفظ شیوه‌های استاندارد، مقداری انعطاف‌پذیری لازم و ضروری است. برای مثال یک کودک دچار نقص حرکتی در تکالیف نیازمند مهارت‌های دستی، ضعیف عمل می‌کند. شما باید اجرای خرده آزمون‌های کلامی و خرده آزمون‌های عملی نیازمند مهارت‌های حرکتی ساده یا خرده آزمون‌های عملی فاقد حرکت (برای مثال مفاهیم تصویری و استدلال ماتریسی) را مدنظر قرار دهید. برای احتساب و دریافت هوش کل می‌توان جستجوی نماد را که به مهارت حرکت یک متری نیاز دارد جایگزین رمزگردانی کرد. امکان دارد از نمرات کلامی به‌عنوان معیار تخمینی این توانایی‌های شناختی کودک استفاده شود. به همین نحو، برای کودک دچار نقص زبانی شما می‌توانید بر خرده آزمون‌های عملی به‌عنوان معیار تخمینی توانایی‌های شناختی کودک تأکید کنید و آن‌ها را به کار ببرید. خرده آزمون‌های نام‌گذاری تصاویر و درک و فهم لغت در اصل برای کودکان کم سن و سال طراحی شده‌اند، اما از آن‌ها می‌توان برای کودکان مشکوک به نقص بیان یا دیگر نواقص زبانی استفاده کرد چراکه این خرده آزمون‌ها بر بیان شفاهی تأکید زیادی ندارند و معیارهای کلامی ارائه می‌دهند.

برای کودکان دچار نواقص جسمی می‌توان از دیگر آزمون‌های طراحی‌شده برای این جمعیت در جهت تکمیل WPPSI-III استفاده کرد. مثل همیشه سنجش عملکرد شناختی کودک بایستی بر منابع اطلاعاتی چندگانه ازجمله اطلاعات مربوط به تاریخچۀ زندگی استوار باشد. در مورد کودکانی که با استفاده از سمعک یا دستگاه کمک شنیداری ازلحاظ تیز حسی شنیداری در حد طبیعی یا نزدیک به این حد هستند و با کمک این دستگاه‌ها به تجربیات گسترده‌ای رسیده‌اند، نتایج به‌دست‌آمده با WPPSI-III احتمالاً معتبر هستند، اما نمرات کل ممکن است گیج‌کننده باشند و حصول کودک در حوزه‌ی زبان گفتاری را به دلیل استفاده از کمک شنیداری به بهترین نحو نشان دهند، اما برای کودکان ناشنوا یا کم‌شنوا که قدرت تمیز و تیز حسی شنیداری بالایی ندارند به هنگام تعبیر نتایج بایستی عوامل مختلفی مدنظر قرار گیرند، عواملی نظیر سن شروع، سن تشخیص، سبب‌شناسی اختلال و نقص شنوایی، کیفیت و میزان تقویت صدا توسط سمعک کودک و درجه و استواری این اختلال همراه با دیگر تشخیص‌ها. به هنگام برنامه‌ریزی تغییرات در حال اجرای WPPSI-III برای این جمعیت از کودکان، زبان ‌اصلی کودک (برای مثال زبان اشاره‌ی کاربردی) و شیوه‌ی مطلوب ارتباط (برای مثال زبان اشاره یا گفتاری) ازجمله عوامل مهمی هستند که در برابر نوع یا میزان فقدان شنوایی باید مدنظر قرار گیرند. برای اجرای بهترین روش ارتباط با یک کودک خاص، مشورت با یک مربی حرفه‌ای و باتجربه در زمینۀ ارتباط با اشخاص ناشنوا یا کم‌شنوا و آشنا با کودک مورد آزمایش توصیه می‌شود.

تمامی تغییرات صورت گرفته در دستورالعمل‌های اجرا و نمره‌گذاری استاندارد (برای مثال استفاده از مفسر، ترجمۀ پرسش‌ها، راهنمایی‌ها، ترتیب اجرایی خارج از استاندارد و غیره) بایستی در صورت‌جلسۀ WPPSI-III و گزارش تفسیری ذکر و ثبت شود و به هنگام تفسیر نتایج آزمون به آن توجه شود. متخصصانی که عملکرد کودک را ارزیابی می‌کنند بایستی برای ارزیابی تأثیرات چنین شیوه‌های تغییریافته‌ای بر نمره‌های آزمون، بر قضاوت بالینی تکیه کنند. برخلاف این حقیقت که برخی از تغییرات از اعتبار به‌کارگیری هنجارها می‌کاهند، یک چنین سنجش محدودیت‌هایی، در زمینۀ نقاط قوت و ضعف کودک در عملکرد ذهنی، اغلب اطلاعات کیفی و کمی بسیار ارزنده‌ای ارائه می‌دهند.

خلاصه و جمع‌بندی

طول و ساختار. مقیاس هوشی وکسلر پیش‌دبستانی و دبستانی-نسخۀ سوم (WPPSI-III) برای سنجش هوش کودکان به‌صورت انفرادی طراحی شده است. زمان اجرا بستگی به ردۀ سنی کودک در آن دارد. بر اساس دفترچۀ راهنمای اجرا و نمره‌گذاری، اجرای خرده آزمون‌های اصلی برای بیشتر کودکان ۲ سال و ۶ ماه تا ۳ سال و ۱۱ ماه تقریباً ۳۰ تا ۴۵ دقیقه طول می‌کشد. برای اکثر کودکان ۴ سال تا ۷ سال ۳ ماه تقریباً ۴۵ تا ۶۰ دقیقه زمان می‌برد. گروه اول به ۴ خرده آزمون اصلی و گروه دوم و بزرگ‌تر به ۷ خرده آزمون اصلی باید پاسخ دهند.

۲سال و ۶ ماه تا ۳ سال و ۱۱ ماه

 کودکان در این گروه سنی باید ۴ خرده آزمون اصلی را انجام دهند: درک و فهم لغات، اطلاعات، طراحی مکعب‌ها و الحاق قطعات. نام‌گذاری تصاویر نیز به‌عنوان یک ‌خرده آزمون تکمیلی در دسترس است. بر اساس این اقدامات، می‌توان ۴ نمرۀ ترکیبی محاسبه کرد: هوش‌بهر کلامی (VIQ)، هوش‌بهر عملی (PIQ)، هوش‌بهر کلی (FSIQ) و نمرۀ کلی زبان (GLC)

۴ سال تا ۷ سال ۳ ماه

کودکانی که در این گروه سنی قرار می‌گیرند باید ۷ خرده آزمون اصلی را انجام دهند: اطلاعات، واژگان، استدلال لغت، طراحی مکعب‌ها، استدلال ماتریسی، مفاهیم تصویری و رمزگردانی. بر اساس این اقدامات، می‌توان ۵ نمرۀ ترکیبی را محاسبه کرد: هوش‌بهر کلامی (VIQ)، هوش‌بهر عملی  (PIQ)، هوش‌بهر کلی (FSIQ) و نمرۀ کلی زبان (GLC) و ضریب سرعت پردازش (PSQ). علاوه بر این، ۷ خرده آزمون تکمیلی نیز در دسترس است: درک مطلب، شباهت‌ها، تکمیل تصاویر، نام‌گذاری تصاویر، درک و فهم لغات، الحاق قطعات و جستجوی نماد.

از خرده آزمون‌های تکمیلی (مانند نام‌گذاری تصاویر) می‌توان برای ایجاد نمرات ترکیبی اضافی (مانند GLC) استفاده کرد. یا می‌توان برای جایگزینی یک خرده آزمون اصلی استفاده کرد. قوانین خاص برای جایگزینی خرده آزمون‌ها در کتابچۀ راهنما بحث شده است.

تعداد سؤال‌ها در هر خرده آزمون بسته به گروه سنی متفاوت است. دامنۀ نمرات سؤال‌ها نیز برای هر خرده آزمون متفاوت است (به‌عنوان‌مثال، به سؤالات خرده آزمون اطلاعات صفر و یک تعلق می‌گیرد، درحالی‌که به سؤالات خرده آزمون واژگان نمره صفر تا ۲ تعلق می‌گیرد). نمرات خام جمع‌آوری‌شده و به نمرات مقیاس، نمرات ترکیبی- VIQ، PIQ، FSIQ، GLC، PSQ – نمرات استاندارد، نیمرخ‌های نمره، رتبه‌های صدکی، طبقه‌بندی توصیفی و معادل‌های سنی آزمون تبدیل می‌شوند.

اجرا، نمره‌گذاری و تفسیر

کتابچۀ راهنمای مقیاس هوشی وکسلر پیش‌دبستانی و دبستانی-نسخۀ سوم (WPPSI-III) بیان می‌کند که آزمونگران و نمره گذاران آزمون باید آموزش فنی لازم را در زمینه اجرا دیده باشند. این آزمون برای اجرا نسبتاً آسان، آسان برای نمره‌گذاری و برای تفسیر نسبتاً دشوار است.

پایایی آزمون

همسانی درونی: از آزمون پایایی دونیمه کردن برای محاسبۀ پایایی نمرات برای دونیمه‌های آزمون بر اساس داده‌های نمونۀ هنجاریابی استفاده شد. بر اساس مطالب مندرج در کتابچۀ راهنما، متوسط ​​ضریب پایایی برای خرده آزمون‌ها بین ۰/۸۱ تا ۰/۹۴ و مقیاس‌های ترکیبی بین ۰/۹۰ تا ۰/۹۶ قرار گرفتند. هر دو مقدار قابل قبولی از همسانی درونی نمرات را نشان می‌دهند.

اجرای آزمون هوش کودکان WPPSI-III در مرکز مشاورۀ جوانۀ رشد تبریز

مقیاس هوشی وکسلر پیش‌دبستانی و دبستانی-نسخۀ سوم (WPPSI-III) و همچنین سایر آزمون‌های هوش در مرکز مشاورۀ جوانۀ رشد تبریز به‌وسیلۀ استادان مجرب انجام می‌شود. شما می‌توانید با مراجعه به این مرکز انواع آزمون‌های جدید هوش را انجام داده و ضریب هوشی یا هوش‌بهر (IQ) خود و فرزندانتان را بسنجید. قبل از این کار می‌توانید جهت بهره‌مندی از مشاورۀ رایگان کارشناسان روان‌سنجی مرکز جهت انتخاب نوع مناسب سنجش هوش و استعداد کودکان یا سایر آزمون‌ها و شرایط اجرا با شمارۀ همراه مرکز مشاورۀ جوانۀ رشد تبریز دپارتمان روان‌سنجی ۰۹۱۴۶۳۴۷۰۹۸ تماس بگیرید.