داگلاس ان. جکسون / ترجمه و انطباق: دکتر اکبر رضایی

اجرا به صورت حضوری در مرکز مشاوره جوانه رشد

مدت زمان لازم برای اجرای آزمون: 90 دقیقه

مجموعه آزمون‌های استعداد چندبعدی – 2 (MAB-II) یکی از شش آزمون برتر دنیا برای سنجش استعداد و هوش افراد است و 10 حوزۀ مجزا از هوش را اندازه‌گیری می‌کند. نمرات این آزمون در دو طبقۀ وسیع گروه‌بندی می‌شوند: کلامی و عملی. این آزمون مبتنی بر شواهد را می‌توان برای ارزیابی توانایی‌های ذهنی دانش آموزان و دانشجویان به‌صورت گروهی برای اهداف مختلف و در موقعیت‌های آموزشی، بالینی، تجاری، نظامی، پژوهشی و بافت‌های انتخاب افراد برای مشاغل و مسئولیت‌های خطیر به کار برد، ازجمله برای:

• سنجش جامع توانایی شناختی یا هوش کلی (IQ)
• سنجش توانایی‌ها و استعدادهای ذهنی افراد برای اهداف هدایت و راهنمایی تحصیلی و شغلی
• پژوهش در مورد هوش و ارتباط آن با سایر سازه‌های روان‌شناختی؛ عملکرد شغلی و یادگیری؛ سنجش و پژوهش‌های عصب روان‌شناختی

دفترچۀ آزمون و مقیاس‌های MAB-II

دفترچۀ آزمون از دو مقیاس جداگانه کلامی و عملی تشکیل شده است که هر یک از آن‌ها دارای پنج خرده آزمون است. در هر خرده آزمون بین 20 تا 50 ماده قرار دارد. سؤالات همۀ خرده آزمون‌ها بر اساس سطح دشواری مرتب شده‌اند و همۀ سؤالات بسته پاسخ و از نوع 5 گزینه‌ای‌اند. در این خرده آزمون‌ها برای حدس زدن نمره کم نمی‌شود و از آزمودنی‌ها خواسته می‌شود تا به همۀ سؤالات در زمان محدود 7 دقیقه پاسخ دهند. در ابتدای هر یک از این خرده آزمون‌ها، دستورالعمل‌هایی با مثال‌های عملی وجود دارد که آزمودنی را در زمینۀ نحوۀ پاسخ‌دهی درست راهنمایی می‌کنند.

خرده آزمون‌های مقیاس کلامی  MAB-II

• اطلاعات عمومی: این خرده آزمون از 40 ماده تشکیل شده است که دامنۀ وسیعی از دانش واقعیتی افراد، دانش مکان‌ها و دیگر اطلاعات عمومی را اندازه‌گیری می‌کند.
• درک و فهم: ماده‌های این خرده آزمون دانش کلی شکل‌گیری مفاهیم و قضاوت‌های اجتماعی را سنجش می‌کند. این خرده آزمون 28 مادۀ پنج گزینه‌ای دارد.
• محاسبه: 26 مادۀ این خرده آزمون شامل مجموعه‌ای از مسائل، محاسبات ریاضی و سطوح متفاوت استدلال است.
• شباهت‌ها: 34 ماده در این خرده آزمون درک کلامی آزمودنی‌ها و توانایی برای فهم رابطۀ بین دو چیز یا مفهوم را موردسنجش قرار می‌دهد.
• واژگان: این خرده آزمون از 46 کلمه تشکیل شده است که برای هرکدام از آن‌ها لازم است آزمودنی‌ها معنای درست کلمات را انتخاب کنند

خرده آزمون‌های مقیاس عملی  MAB-II

• نماد ارقام: در این خرده آزمون 9 نماد کلیدی در اختیار آزمودنی‌ها قرار داده می‌شود و آزمودنی‌ها باید ترتیب‌های مختلف نمادها را جور کنند. 35 ماده در این خرده آزمون وجود دارد. ماده‌های ابتدای آزمون آسان‌ترند و نمادهای کمتری برای جور کردن دارند (برای مثال سه نماد) درحالی‌که ماده‌های آخری سخت‌تر هستند و نمادهای بیشتری برای جور کردن دارند (برای مثال سؤال 24 هشت نماد دارد که باید جور شود).
• تکمیل تصاویر: 35 ماده این خرده آزمون مستلزم آن است که آزمودنی‌ها بخش افتادۀ تصویر را شناسایی و حرف اول نام بخش افتاده را در بین 5 گزینه مشخص کنند. برای مثال مادۀ 9 تصویر پمپ‌بنزین را نشان می‌دهد که فردی در حال زدن بنزین به باک خودرو است. در این تصویر بخش افتادۀ تصویر شلنگ است و آزمودنی باید گزینۀ د که پاسخ (ش) را دارد انتخاب کند چون حروف اول شلنگ است.
• تجسم دیداری: این خرده آزمون به‌جای خرده آزمون طراحی مکعب‌های وکسلر قرار داده شده است. در این خرده آزمون لازم است آزمودنی‌ها اشکال را به‌صورت ذهنی چرخش و گزینۀ درست را انتخاب کنند. این خرده آزمون 50 ماده دارد و ماده‌های آخری پیچیده‌تر و مشکل‌ترند.
• تنظیم تصاویر: این خرده آزمون از 21 ماده تشکیل شده است که در آن لازم است تصاویر بازآرایی شوند به‌طوری‌که باهم یک داستان منسجمی را بیان کنند. تعداد تصاویر در هر ماده از 3 تا 6 متغیر است. اکثریت ماده‌های آسان‌تر 4 تصویر و ماده‌های دشوارتر 5 و 6 تصویر دارند.
• الحاق قطعات: در این خرده آزمون آزمودنی‌ها بخش‌های اشیاء را در ترتیب غلط دریافت می‌کنند و از آن‌ها خواسته می‌شود تا بخش‌های این اشیاء را در ترتیب درست مجسم کنند و گزینه‌ای که ترتیب درست بخش‌ها را نشان می‌دهد انتخاب کنند. این خرده آزمون از 20 ماده تشکیل شده است.

شرایط اجرا و نمره‌گذاری

محدودیت زمانی برای هر خرده آزمون هفت دقیقه است. هر ترکیبی از خرده آزمون‌ها را می‌توان به‌راحتی در یک جلسه اجرا کرد. در MAB-II از شکل پاسخ پنج گزینه‌ای برای تمامی خرده آزمون‌ها استفاده شده است. لازم است آزمودنی‌ها پاسخ درست را از بین ۵ گزینه انتخاب کرده و پاسخ‌هایشان را در پاسخنامه مشخص کنند. دستورالعمل‌های هرکدام از خرده آزمون‌ها را می‌توان در ۲ تا ۳ دقیقه برای آزمودنی‌ها توضیح داد.

 زمان لازم برای اجرای کامل آزمون ۹۰ دقیقه است؛ ازاین‌رو، اگر آزمون به‌صورت انفرادی اجرا شود هیچ زمان ذخیره‌شده‌ای وجود نخواهد داشت، بااین‌حال در اجرای گروهی زمان قابل‌ملاحظه‌ای ذخیره خواهد شد. نمره‌گذاری MAB-II خیلی سرراست است و معمولاً از شابلون یا کلید برای نمره‌گذاری دستی استفاده می‌شود که برای این کار تقریباً 10 دقیقه زمان لازم است. شیوۀ نمره‌گذاری عینی MAB-II مشکل ذهنیت در نمره‌گذاری را حل می‌کند.

پایایی مجموعه آزمون‌های استعداد چندبعدی-2 (MAB-II)

جکسون (2003) پایایی نمرات هرکدام از خرده آزمون‌ها را در کتابچۀ راهنمای آزمون برای نمونۀ 230 نفری از مردان و 285 نفری از دختران نوجوان در دامنه‌ای از 0/72 تا 0/98 و پایایی نمره‌های مقیاس‌های کلامی، عملی و کل مقیاس در دامنه‌ای از 0/94 تا 0/98 گزارش کرده است. وی همچنین پایایی بازآزمایی برای خرده آزمون‌های کلامی را در دامنه‌ای از 0/83 تا 0/97، برای خرده آزمون‌های عملی از 0/87 تا 0/94 و برای مقیاس‌های کلامی، عملی و مقیاس کامل به ترتیب 0/95، 0/96 و 0/97 ذکر کرده است. کارلس (2000) نیز ضرایب آلفای کرانباخ 0/81، 0/82 و 0/75 را به ترتیب برای کل مقیاس، مقیاس کلامی و مقیاس عملی گزارش کرده است.

گزارش‌ نتایج MAB-II

سه گزارش مختلف برای نتایج MAB-II بسته به نیاز آزمودنی‌ها وجود دارد: گزارش اصلی و گزارش مبسوط و گزارش بالینی. در هر سه گزارش، نمرات خام، نمرات استانداردشده، مقیاس‌های مربوط به سن و نمرات IQ برای مجموعه آزمون‌های مقیاس کلامی، عملی و همچنین مقیاس کامل ارائه می‌شود. توضیحات اضافی با گزارش مبسوط ارائه می‌شود. گزارش بالینی حاوی اطلاعات تفسیری اضافی و همچنین نمودار الگوهای خرده آزمون‌ها و تفاوت‌های مقیاس‌های کلامی/عملی است.